1. Làm sạch và bảo dưỡng bể dầu (Sump Cleaning & Fluid Housekeeping)

Trong các trung tâm gia công CNC, dầu thủy lực và dầu rãnh trượt (slideway oil) thường được sử dụng để bôi trơn hệ thống. Tuy nhiên, hai loại dầu này không tan trong nước, do đó trong quá trình vận hành, dầu ngoại lai (tramp oil) từ các bộ phận này sẽ rò rỉ và nổi lên bề mặt bể dầu cắt gọt.

Nếu không được loại bỏ định kỳ, lượng dầu ngoại lai và tạp chất này sẽ:

• Tạo môi trường yếm khí thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
• Gây mùi hôi, thối dầu, giảm khả năng làm mát và bôi trơn,
• Làm giảm tuổi thọ dung dịch cắt gọt và ảnh hưởng đến chất lượng bề mặt gia công.

Giải pháp kỹ thuật:
Trang bị máy hút váng dầu (oil skimmer hoặc belt skimmer) để loại bỏ lớp dầu nổi trên bề mặt bể định kỳ, duy trì độ sạch của dung dịch.
Kết hợp làm sạch bể dầu (sump cleaning) 2–3 tháng/lần để loại bỏ phoi, cặn bẩn và màng sinh học (biofilm).

Lưu ý: Việc vệ sinh định kỳ giúp ngăn ngừa hình thành vi khuẩn yếm khí và kéo dài tuổi thọ dầu lên 1,5–2 lần.

2. Pha chế dầu cắt gọt đúng kỹ thuật (Mixing Procedure)

Mỗi loại vật liệu và công đoạn gia công (mài, khoan, tiện, phay, doa...) yêu cầu nồng độ dầu cắt gọt khác nhau để đạt hiệu quả bôi trơn – làm mát – chống gỉ tối ưu.

• Gia công mài: khuyến nghị nồng độ ~5%.
• Cắt, khoan, tiện, phay: nồng độ 5–10% tùy tải trọng và vật liệu.
• Gia công đồng hoặc hợp kim đồng: chọn dầu trung tính, không chứa amine hoạt tính.
• Không sử dụng dầu pha nước cho gia công Magie (Mg) – nguy cơ cháy nổ do phản ứng hóa học.

Nguyên tắc pha chế chuẩn kỹ thuật:

• Luôn cho dầu vào nước (nước trước, dầu sau) — không làm ngược lại.
• Dùng bình pha hoặc hệ thống mixer chuyên dụng để đảm bảo nhũ tương đồng nhất.
• Sử dụng nước đạt tiêu chuẩn (RO, DI hoặc nước máy mềm hóa), không dùng nước giếng khoan do chứa ion Fe²⁺, Mn²⁺, Cl⁻, SO₄²⁻ gây kết tủa và phá vỡ nhũ tương.

Ghi nhớ: “Dầu vào nước – không ngược lại” giúp tránh tách lớp, nổi dầu và giảm nguy cơ tạo bọt.

3. Kiểm soát chất lượng dung dịch (Fluid Quality Control)

Duy trì chất lượng dầu cắt gọt ổn định là yếu tố cốt lõi trong quản lý chất lỏng gia công. Các thông số cần theo dõi định kỳ:

Hướng dẫn bảo trì hàng ngày:

• Kiểm tra và ghi nhận pH, nồng độ dầu, mùi, màu dung dịch.
• Bổ sung dung dịch gốc (concentrate) thay vì chỉ thêm nước.
• Sử dụng ca đong định mức để kiểm soát chính xác lượng dầu pha thêm.
• Lập sổ theo dõi nồng độ dán trên từng máy, cập nhật lượng dầu và nước bổ sung hằng ngày.

Duy trì nồng độ ổn định giúp dầu không bị tách lớp, không giảm hiệu suất bôi trơn và hạn chế phát sinh vi sinh vật.

4. Lưu ý kỹ thuật để quản lý dầu hiệu quả (Best Practices)

• Không sử dụng nước giếng khoan chứa nhiều ion kim loại, tạp chất hữu cơ, sulfide hoặc chloride.
• Sử dụng nước RO hoặc DI để đảm bảo độ ổn định nhũ tương (chỉ nên sử dụng khi được điều chỉnh độ cứng về mức khuyến nghị) .
• Đảo tuần hoàn dầu cho các máy dừng dài ngày để tránh phân lớp, mùi hôi.
• Vệ sinh phoi và lưới lọc hằng ngày, không để phoi tích tụ gây tắc nghẽn dòng chảy.
• Hút váng dầu và làm sạch bể định kỳ 2–3 tháng/lần.
• Thay dầu và vệ sinh toàn hệ thống ít nhất 1 lần/năm.
• Thành lập bộ phận quản lý dầu chịu trách nhiệm đo kiểm, theo dõi, pha chế, bảo trì và thay dầu theo quy trình chuẩn (Fluid Management Team).

Việc kiểm soát chất lượng dầu theo quy trình chuẩn kỹ thuật không chỉ giúp kéo dài tuổi thọ dung dịch, mà còn giảm chi phí tiêu hao, cải thiện độ chính xác gia công và đảm bảo an toàn môi trường làm việc.