1. Vì sao dầu nhớt động cơ chuyển sang màu đen đặc?

Nguyên nhân chính:

• Muội than và sản phẩm cháy: Quá trình đốt nhiên liệu sinh ra muội than, oxit, cặn cháy được dầu cuốn trôi xuống cácte, làm dầu sẫm màu. Đây là hiện tượng bình thường khi dầu có phụ gia tẩy rửa - phân tán hoạt động tốt.

• Nhiệt độ vận hành cao: Nhiệt cao làm dầu oxy hóa nhanh, tạo nhựa, vecni, cặn bùn (sludge) khiến dầu đặc lại.

• Nhiên liệu kém chất lượng: Nhiều tạp chất, lưu huỳnh, tro sunfat cao - tăng sản phẩm cháy - dầu nhanh đen đặc.

• Không khí lọt vào buồng đốt: Do lọt khí từ piston rings mòn, xéc-măng kém - dầu nhiễm muội cháy nhanh.
• Chu kỳ thay dầu quá dài: Dầu vượt quá giới hạn sử dụng - phụ gia suy giảm - không còn khả năng giữ sạch, dầu biến đen đặc.

Lưu ý: Dầu chuyển sang màu đen loãng nhưng động cơ vẫn êm và sạch - bình thường.

            Dầu đen sánh, bết dính - bất thường, báo hiệu dầu bị quá tải hoặc oxy hóa mạnh.

2. Tác hại khi dầu nhớt động cơ bị đen đặc

• Giảm bôi trơn: Độ nhớt thay đổi, màng dầu yếu đi - tăng ma sát, mài mòn piston, xylanh, trục cam, bạc lót.
• Tăng nhiệt độ vận hành: Dầu dày, đóng cặn - giảm lưu thông - kém tản nhiệt - động cơ quá nhiệt.
• Tạo bùn dầu (sludge): Lắng cặn trong cácte, bám ở nắp supap, cò mổ, lưới lọc dầu - tắc nghẽn bôi trơn.
• Giảm công suất & tăng tiêu hao nhiên liệu: Động cơ vận hành nặng nề, mất hiệu suất đốt cháy.
• Nguy cơ bó máy, kẹt piston: Nếu dầu đặc quánh, mất khả năng bôi trơn - hư hỏng nghiêm trọng.

3. Vì sao dầu nhớt động cơ hao nhanh?

Nguyên nhân phổ biến:

• Động cơ mòn: Piston rings, xy lanh mòn - dầu lọt lên buồng đốt, cháy cùng nhiên liệu.
• Nhiệt độ cao & bay hơi: Dầu gốc kém chất lượng, độ bền oxy hóa thấp - bay hơi mạnh ở nhiệt độ cao.
• Rò rỉ bên ngoài: Gioăng phớt, lỗ thông hơi, cácte, lọc dầu lỏng - dầu hao dần.
• Sử dụng dầu không đúng cấp SAE/API: Dầu quá loãng ở nhiệt độ vận hành - tiêu hao nhiều.
• Tua máy cao, tải nặng liên tục: Xe tải, máy công trình, xe thể thao - tiêu hao dầu cao hơn bình thường.

4. Dấu hiệu nhận biết bất thường

• Dầu đen đặc nhanh chỉ sau vài trăm km - có thể động cơ lọt khí, cháy không hoàn toàn.
• Mức dầu giảm nhanh trên que thăm dầu - hao dầu bất thường.
• Khói xả xanh (cháy dầu) - dầu lọt buồng đốt.
• Động cơ gõ, nóng, kêu to - dầu mất khả năng bôi trơn.
• Lọc dầu nhanh bẩn, có cặn bùn - dầu bị oxy hóa mạnh.

5. Khuyến cáo kỹ thuật

• Chọn dầu đúng cấp SAE & API/ACEA khuyến cáo bởi nhà sản xuất động cơ.
• Thay dầu & lọc dầu định kỳ (5.000 - 10.000 km cho ô tô, 2.000 - 3.000 km cho xe máy, tùy loại dầu).
• Sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn để giảm cặn cháy & muội than.
• Kiểm tra lọt khí (blow-by gas) & tình trạng piston rings, xylanh.
• Theo dõi mức dầu thường xuyên bằng que thăm dầu.

Kết luận:

• Dầu chuyển màu đen không phải lúc nào cũng xấu – đó là chức năng tẩy rửa, giữ sạch động cơ.
• Nhưng nếu dầu đen đặc, hao nhanh, có cặn → cảnh báo nguy cơ hỏng hóc, cần kiểm tra động cơ & thay dầu kịp thời.

Bảng tổng hợp: Dầu nhớt động cơ đen đặc & hao nhanh

Ghi nhớ kỹ thuật:

• Dầu đen nhưng loãng, động cơ êm → bình thường (dầu tẩy rửa tốt).
• Dầu đen đặc, hao nhanh, có cặn bùn → bất thường, cần kiểm tra động cơ & thay dầu ngay.